Digital Services Act: EU regelgeving van start

De in 2000 aangenomen richtlijn inzake elektronische handel was het juridische kader voor het reguleren van digitale diensten op de Europese interne markt. Na ruim twintig jaar is er echter veel veranderd. Digitale diensten hebben op veel verschillende manieren invloed op ons leven. Ondanks de voordelen van de digitale transformatie zitten er ook problemen aan verbonden. Zo is bijvoorbeeld de illegale handel op internet sterk toegenomen en worden digitale diensten misbruikt door manipulatieve algoritmische systemen om de verspreiding van desinformatie te vergroten. Dit heeft een aanzienlijke impact op de fundamentele rechten online.

Om meer grip te krijgen op grote techbedrijven en op wat mensen online zien heeft de Europese Unie deze wetgeving grondig gemoderniseerd. Het Europees Parlement en de Raad bereikten als gevolg daarvan op 23 april 2022 een politiek akkoord over de nieuwe regels omtrent de problemen die zich rond onlinetussenpersonen voordoen. Op 16 november 2022 is de Digital Services Act (ook wel de Digitaledienstenverordening genoemd) in werking getreden, die rechtstreeks van toepassing is in de hele Europese Unie.

De Digital Services Act (hierna: DSA) regelt de verplichtingen die van toepassing zijn op digitale dienstverleners voor wat betreft hun rol als verbinder tussen consumenten enerzijds en aanbieders van goederen, diensten en content anderzijds, de zogenaamde ‘tussenpersonen’. Denk hierbij aan online platforms, online marktplaatsen, sociale mediadiensten en internetaanbieders. De DSA heeft als doel te zorgen voor een veilige, voorspelbare en betrouwbare online omgeving, waarin de verspreiding van illegale online inhoud en de maatschappelijk risico’s die de verspreiding van desinformatie en andere inhoud met zich kunnen brengen, worden aangepakt en waarin de grondrechten doeltreffend worden beschermd en innovatie wordt vergemakkelijkt. De DSA bevat daartoe enerzijds een kader voor de aansprakelijkheid van aanbieders van tussenhandeldiensten voor door hun gebruikers verstrekte informatie en anderzijds een aantal zorgvuldigheidsverplichtingen waar deze aanbieders bij het verlenen van hun diensten aan moeten voldoen. 

DSA conform           

In totaal zijn de nieuwe regels op negentien online platforms van toepassing. Het gaat om platforms of zoekmachines die maandelijks meer dan 45 miljoen gebruikers hebben. Deze platforms moeten zich gaan conformeren aan de nieuwe regels op straffe van een boete tot 6% van hun wereldwijde jaaromzet. De Europese Commissie houdt vanaf 25 augustus 2023 toezicht op de naleving van de DSA.

Deze negentien online platforms moeten hun algemene voorwaarden gaan aanpassen, waarbij deze leesbaar, begrijpelijk en op de doelgroep afgestemd zijn. Maar dat niet alleen: de voorwaarden moeten tevens een gemakkelijke samenvatting hebben en er worden verplichtingen gesteld aan de inhoud: er moeten bepalingen in staan over beleid, procedures, maatregelen en instrumenten omtrent inhoudsmoderatie, algoritmes, controles en klachtafhandeling.

Tevens zal de inzet van algoritmes nader moeten worden uitgelegd. Zo zijn sociale mediakanalen verplicht om uit te leggen waarom er bepaalde aanbevelingen qua content in jouw tijdlijn terugkeren en moet iedere gebruiker begrijpen waar dit op is gebaseerd.

Datzelfde geldt voor advertenties. Op de online platforms moet duidelijk aangegeven dat iets een advertentie is, waarom je deze te zien krijgt als het gaat om een gepersonaliseerde advertentie, wie de aanbieder is en wie er voor de advertentie betaald heeft. Daarnaast bestaat er een verbod op gepersonaliseerde advertenties voor minderjarigen en gepersonaliseerde advertenties op basis van bijzondere persoonsgegevens.

Tot slot bestrijdt de DSA illegale content doordat de online platformen deze content dienen te verwijderen en dan ook dienen aan te geven aan de gebruikers waarom die content dan is verwijderd. Op dit vlak bevat de DSA een verplichting om contact- en identiteitsgegevens van oplichters af te staan aan benadeelden. Uiteraard kan dit afstaan alleen als de platformen deze gegevens zelf hebben én controleren. Daarom stelt de DSA voorafgaande controle op identiteit van handelaren verplicht.